Vorige week had ik een prachtig moment met mijn zoon Bryan. Hij zat geconcentreerd bij mijn schoenen en zei plotseling: “Mama, ik ga jouw veters strikken.” Even later keek ik naar mijn voeten en zag ik dat hij het écht had gedaan. Niet perfect, maar wel met een knoop die bleef zitten. Voor veel ouders is dit een klein, bijna onopgemerkt moment. Voor mij had het echter een diepere laag, juist omdat ik weet hoe anders de ontwikkeling bij hoogbegaafde kinderen kan verlopen.
Hoogbegaafdheid wordt vaak gelijkgesteld aan “slim zijn” of alles snel kunnen. Maar in de praktijk betekent het juist vaak dat ontwikkeling asynchroon verloopt. Dat houdt in dat verschillende ontwikkelingsgebieden: cognitief, emotioneel, sociaal en motorisch, niet in hetzelfde tempo groeien. Waar het denkvermogen van een kind als Bryan soms ver vooruit kan lopen, kunnen motorische vaardigheden achterblijven. Dat kan vreemd of zelfs tegenstrijdig lijken: hoe kan een kind dat zulke ingewikkelde vragen stelt, moeite hebben met iets eenvoudigs als veters strikken?
En toch is dat precies wat asynchrone ontwikkeling is. Het hoofd loopt vooruit, bedenkt en begrijpt, maar het lichaam volgt in een ander tempo. Veters strikken vraagt om veel meer dan je denkt: fijne motoriek, hand-oogcoördinatie, ruimtelijk inzicht en een flinke dosis geduld en oefening. Voor kinderen die cognitief sneller zijn, kan dat geduld juist een uitdaging zijn. Ze willen dat iets meteen lukt, omdat ze gewend zijn dat hun hoofd oplossingen snel begrijpt. Maar de handen doen daar vaak langer over.
Het bijzondere is dat dit verschil in tempo soms onbegrip oproept in de omgeving. Ouders of leerkrachten kunnen zich afvragen: “Hoe kan het dat een kind dat al leest of rekent, zijn veters nog niet kan strikken?” Dat gevoel van verwarring zie ik vaak terug. Het lijkt tegenstrijdig, maar het is juist de essentie van hoogbegaafdheid: de onevenwichtigheid tussen wat er in het hoofd gebeurt en wat er in het dagelijks functioneren zichtbaar is.
Asynchrone ontwikkeling kan zich op allerlei manieren laten zien. Een kind kan bijvoorbeeld verbaal al op hoog niveau communiceren, maar nog snel overprikkeld raken in sociale situaties die emotioneel te ingewikkeld zijn. Of een kind kan al rekenen met grote getallen, maar moeite hebben om zijn potlood goed vast te houden bij het schrijven. Dit verschil in tempo vraagt om begrip en geduld, maar ook om begeleiding die oog heeft voor al die verschillende ontwikkelingslijnen.
Voor Bryan voelde het strikken van die veter als een overwinning. En voor mij was het een prachtige reminder dat groei zich op heel verschillende manieren laat zien. Het gaat niet om sneller of beter, maar om het erkennen van die unieke ontwikkelingslijn. Hoogbegaafdheid betekent niet dat alles vanzelf gaat, maar juist dat er verschillen kunnen zitten die soms onlogisch lijken. En in die verschillen zit misschien wel de grootste les: dat ieder kind mag groeien op zijn eigen manier, in zijn eigen tempo.
Tips voor ouders en professionals
Om kinderen met een asynchrone ontwikkeling te ondersteunen, kunnen ouders en professionals een aantal dingen doen. Geef erkenning voor het tempo en de mogelijkheden van het kind, ook als praktische vaardigheden later komen dan verwacht. Bied structuur en duidelijke stappen aan bij complexe handelingen zoals veters strikken of schrijven. Stimuleer oefening door het spelenderwijs aan te bieden, zonder druk of negatieve vergelijking met leeftijdsgenoten. Let ook op emotionele signalen; kinderen kunnen gefrustreerd of onzeker worden door het verschil tussen hun cognitieve niveau en praktische vaardigheden. Tot slot: vier elk succes, hoe klein ook, want dat versterkt het zelfvertrouwen en maakt leren positief en motiverend.
Reactie plaatsen
Reacties