Wanneer een kind houterig schrijft, snel vermoeid raakt tijdens het lezen of tekenen, of moeite heeft met sporten, denken we vaak aan zwakke spieren, concentratieproblemen of een motorische achterstand. Maar wat veel mensen niet weten, is dat de ogen hierin een veel grotere rol spelen dan je zou verwachten. Goed kunnen zien is namelijk niet hetzelfde als goed functionerend gebruikmaken van de ogen. En juist dat laatste is essentieel voor soepele motoriek én voldoende energie.
De rol van de ogen in motoriek
Onze ogen zijn onmisbaar bij vrijwel elke handeling die we uitvoeren. Ze sturen informatie naar onze hersenen over waar we zijn in de ruimte, hoe ver iets van ons af is, en hoe we ons lichaam moeten aansturen om precies het juiste te doen. Van het netjes overtrekken van een lijn tot het vangen van een bal, onze ogen geven ons lichaam de nodige ‘aanwijzingen’.
Als de samenwerking tussen beide ogen niet optimaal is, of als de ogen niet goed mee kunnen bewegen met een taak, kan dit allerlei gevolgen hebben. Kinderen moeten dan veel harder werken om te compenseren, wat zorgt voor vermoeidheid, frustratie en een lagere belastbaarheid. Het schrijven kan houterig of hoekig worden, of ze houden hun hoofd schuin bij het lezen omdat één oog het werk niet goed kan doen.
Reflexen en de motorische ontwikkeling
Naast de oogfunctie speelt ook de ontwikkeling van de primaire reflexen een belangrijke rol. Reflexen zijn automatische bewegingen die een baby helpt om te overleven en zich te ontwikkelen. Naarmate een kind groeit, horen deze reflexen geïntegreerd te worden, zodat ze plaatsmaken voor bewuste motoriek.
Als bepaalde reflexen blijven ‘aanstaan’ (bijvoorbeeld de symmetrische tonische nekreflex of de tonische labyrinthreflex), dan kan dit invloed hebben op de samenwerking tussen hoofd, ogen en handen. Hierdoor kan het lastiger worden om stil te zitten, met ogen te volgen of een rechte houding aan te nemen tijdens het schrijven. Het lichaam moet dan voortdurend onbewust corrigeren, wat veel energie kost.
Voorbeeld uit de praktijk
Laten we kijken naar Roan, een jongen van 8 jaar die moeite had met schrijven. Zijn handschrift was hoekig en groot, hij hield zijn hoofd altijd schuin en hij klaagde over vermoeide ogen en hoofdpijn aan het eind van de schooldag. Tijdens een screening bleek dat zijn oogvolgbewegingen niet soepel verliepen en dat een aantal reflexen nog actief waren. Roan kreeg gerichte oefeningen om zijn oogmotoriek te versterken en zijn reflexen te integreren. Binnen een paar maanden merkte zijn juf al verschil: hij schreef netter, kon langer geconcentreerd werken en zat rustiger in de klas.
Wat kun je doen?
Voor ouders
- Let op signalen zoals het schuin houden van het hoofd, snel moe zijn na visuele taken of onhandigheid bij sport.
- Bespreek je zorgen met school of een kindercoach die oog- en reflexontwikkeling meeneemt in de aanpak.
- Vermijd overprikkeling door schermtijd te beperken en geef het brein ruimte om te herstellen.
Voor leerkrachten
- Observeer of kinderen hun ogen veel dichtknijpen, hoofd of papier draaien bij het lezen/schrijven.
- Zorg voor voldoende beweging en variatie in taken tijdens de dag.
- Wees je bewust dat motorische problemen niet altijd 'luiheid' of 'onwil' zijn, maar ook een neurologische basis kunnen hebben.
Voor professionals
- Neem in je screening of begeleiding ook de visuele samenwerking en reflexontwikkeling mee.
- Werk samen met optometristen of reflexintegratie-specialisten wanneer nodig.
- Stimuleer ouders en leerkrachten om kleine aanpassingen te doen die grote impact kunnen hebben.
Reactie plaatsen
Reacties