Kinderen die niet goed meekomen in de klas, die vaak hoofdpijn hebben, snel vermoeid zijn of moeite hebben met lezen — het zijn signalen die je niet meteen zou linken aan hun ogen. Want: ze hebben toch gewoon een goede oogtest gehad? Ze kunnen toch alles op het bord lezen? Maar kijken is niet hetzelfde als zien. En als de ogen niet goed samenwerken, heeft dat veel meer impact dan je op het eerste gezicht zou denken.
Wat is oogsamenwerking?
Onze ogen zijn bedoeld om als een team te functioneren. Ze moeten gelijktijdig naar hetzelfde punt kunnen kijken, scherpstellen en soepel meebewegen met wat we willen zien — of dat nu stilstaande tekst is in een boek of bewegende beelden in een drukke klas. Als de oogsamenwerking goed verloopt, krijgt de hersenen één helder beeld binnen.
Bij kinderen waarbij de oogsamenwerking verstoord is, doen de ogen niet hetzelfde op hetzelfde moment. Het ene oog wil bijvoorbeeld scherpstellen, terwijl het andere achterblijft. Of ze bewegen niet soepel samen van het ene woord naar het andere. Dit geeft een onrustig beeld, wat zich kan uiten in leesproblemen, concentratieverlies of zelfs gedragsproblemen.
Wat is een visuele dysfunctie?
Een visuele dysfunctie betekent dat er iets mis is in de manier waarop het visuele systeem functioneert — en dat is meer dan alleen maar scherp zien. Denk aan problemen met:
- Fixatie: het stilhouden van de ogen op één punt
- Volgbewegingen: het kunnen volgen van een bewegend object
- Saccades: het snel kunnen springen van het ene naar het andere woord of beeld
- Dieptezien
- Convergeren (ogen naar elkaar toe kunnen bewegen, bijvoorbeeld bij lezen van dichtbij)
Een kind met een visuele dysfunctie ziet technisch misschien wel goed, maar heeft functionele problemen met het verwerken van wat het ziet. En dat kan heel frustrerend zijn — voor het kind zelf én voor de omgeving die het gedrag probeert te begrijpen.
Wat hebben reflexen hiermee te maken?
De ontwikkeling van het visuele systeem is nauw verweven met de motorische ontwikkeling — en dus ook met primitieve reflexen. Reflexen zijn automatische bewegingen waarmee baby’s geboren worden en die in een gezonde ontwikkeling op den duur integreren.
Als bepaalde reflexen actief blijven, zoals de ATNR (asymmetrische tonische nekreflex) of de TLR (tonische labyrintreflex), kunnen die de oogsamenwerking beïnvloeden. Ze zorgen ervoor dat het hoofd en de ogen niet goed onafhankelijk van elkaar kunnen bewegen. Hierdoor wordt bijvoorbeeld lezen lastig, omdat het hoofd steeds mee beweegt of omdat de ogen niet goed op de regel blijven.
Wat zijn de gevolgen van ogen die niet goed samenwerken?
Wanneer ogen niet goed samenwerken, kan dat gevolgen hebben op meerdere vlakken:
- Lezen en schrijven: Kinderen kunnen regels overslaan, letters omdraaien, langzamer lezen of last hebben van vermoeide ogen.
- Concentratie: Het kost ontzettend veel energie om continu het beeld te ‘corrigeren’. Kinderen haken af of lijken dromerig.
- Motoriek: Slechte oogsamenwerking kan de oog-handcoördinatie beïnvloeden, wat impact heeft op schrijven, knippen of sport.
- Gedrag: Frustratie, vermijding, boosheid of teruggetrokken gedrag zijn niet ongewoon. Wat eruitziet als motivatiegebrek kan in feite een visuele belemmering zijn.
- Zelfbeeld: Als je keer op keer faalt, terwijl je wel je best doet, tast dat je zelfvertrouwen aan.
Tot slot
Oogsamenwerking is een essentiële, maar vaak over het hoofd geziene factor in de ontwikkeling van kinderen. Een kind dat goed kijkt, ziet niet per se goed. Als je vermoedt dat er iets misgaat, kijk dan verder dan de standaard oogtest. Bezoek eventueel een functioneel optometrist of visueel screener die gespecialiseerd is in het visuele systeem van kinderen.
Reactie plaatsen
Reacties