Net zoals bij meisjes start de hormonale ontwikkeling niet pas op de middelbare school. Bij jongens begint het al rond een jaar of negen. Het lichaam laat dan subtiele signalen zien: soms vervormt de stem al een beetje of verschijnt er voor het eerst wat schaamhaar. Voor ouders en leerkrachten zijn deze veranderingen niet altijd meteen zichtbaar, maar ze zijn er wel en ze hebben invloed op hoe jongens zich voelen, gedragen en ontwikkelen.
Mannelijke hormonen
De belangrijkste speler in dit proces is testosteron, het mannelijke hormoon dat veel van de zichtbare veranderingen bij jongens aanstuurt. Het zorgt ervoor dat spieren zich ontwikkelen, de stem dieper wordt en er haar begint te groeien op plekken zoals gezicht, borst en schaamstreek. Maar testosteron doet meer dan alleen het lichaam veranderen: het beïnvloedt ook emoties, energie en gedrag. Zo kan een piek in testosteron ervoor zorgen dat jongens soms impulsiever handelen, meer uitdaging zoeken of sneller gefrustreerd raken.
Daarnaast spelen groeihormonen een cruciale rol. Deze hormonen sturen de snelle lengte- en spiergroei, waardoor jongens ineens een groeispurt kunnen doormaken. Dat kan zowel lichamelijk als mentaal een impact hebben: het lichaam moet zich steeds aanpassen, wat vermoeidheid, honger of soms onhandigheid kan veroorzaken.
En dan is er cortisol, het stresshormoon. Cortisol helpt jongens om te gaan met druk en uitdagingen, maar bij te hoge of te frequente pieken kan het leiden tot prikkelbaarheid, concentratieproblemen of emotionele schommelingen.
Kortom, deze hormonen werken samen als een soort orkest: elk hormoon heeft zijn eigen rol, maar samen bepalen ze hoe jongens groeien, zowel lichamelijk als emotioneel. Het is dan ook logisch dat je in deze fase niet alleen veranderingen in het lichaam ziet, maar ook in gedrag, energie, stemming en het vermogen om zich te concentreren. Het zijn deze hormonen die jongens begeleiden op hun weg van kind naar jongvolwassene, met alle ups en downs die daarbij horen.
De puberteit
Tijdens de vroege puberteit, zo tussen de negen en twaalf jaar, zie je dat jongens langzaam zelfstandiger worden. Ze kunnen prikkelbaar zijn, sneller boos worden of zich juist terugtrekken. Dit is normaal en hoort bij de hormonale veranderingen die hun lichaam doormaakt. Rond hun twaalfde begint vaak de middelbare puberteit, waarin de groeispurt echt zichtbaar wordt, de stem verandert en de spieren zich ontwikkelen. Emoties kunnen grilliger zijn en jongens hebben soms meer behoefte aan spanning en avontuur, een logische uitwerking van hun veranderende hormoonhuishouding.
Tegen de tijd dat ze de late puberteit bereiken, rond vijftien tot achttien jaar, stabiliseren de lichamelijke veranderingen. Jongens krijgen steeds meer grip op hun emoties en gedrag. Zelfbeeld en identiteit spelen een grotere rol: wie ben ik, waar hoor ik bij, wat wil ik? De hormonen hebben dan nog steeds invloed, maar jongens leren langzamerhand beter omgaan met hun energie en emoties.
Ja, leuk hoor! En nu dan?
Wat betekent dit nu praktisch? Voor ouders, leerkrachten en professionals is het belangrijk te beseffen dat hormonale veranderingen gedrag, emoties en energie bij jongens sterk kunnen beïnvloeden. Een jongen die ineens geïrriteerd reageert, driftig wordt of zich terugtrekt, doet dit vaak niet bewust; zijn lichaam en hormonen sturen hem mee. Begrip hiervoor is de eerste stap naar een goede begeleiding.
Beweging en energie; Jongens hebben in deze fase vaak enorme energiepieken. Sporten, buiten spelen of andere fysieke activiteiten helpen hen deze energie kwijt te raken en de hormonale pieken beter te reguleren. Zelfs korte momenten van bewegen tijdens een drukke schooldag kunnen al verschil maken in concentratie en stemming.
Structuur en duidelijke grenzen; Hormonen kunnen impulsiviteit vergroten en emoties intenser maken. Het aanbieden van duidelijke regels, routines en verwachtingen geeft houvast en veiligheid. Bijvoorbeeld: vaste tijden voor huiswerk, bedtijd en maaltijden zorgen dat jongens weten waar ze aan toe zijn, waardoor spanningen afnemen.
Communicatie en emotionele ondersteuning; Praat regelmatig en op een laagdrempelige manier over veranderingen in hun lichaam en emoties. Een open gesprek over wat er gebeurt, waarom ze zich soms anders voelen, en dat dit normaal is, helpt jongens hun emoties beter te begrijpen en ermee om te gaan.
Voeding en slaap; Hormonen en groei vragen veel energie. Eiwitten, gezonde vetten en voldoende groenten ondersteunen spierontwikkeling en concentratie. Een goede nachtrust is cruciaal: tijdens de slaap komen groeihormonen vrij en kan het lichaam herstellen van de fysieke en mentale belasting van de dag.
Door oog te hebben voor de hormonale ontwikkeling, kunnen we jongens veel beter begeleiden. Het betekent ruimte geven voor hun groei, begrip tonen voor hun emoties en hen helpen balans te vinden tussen energie, impulsen en rust. Hormonen zijn geen “last”; ze zijn een natuurlijke kracht die jongens vormt, zowel lichamelijk als emotioneel. Met kennis, geduld en aandacht kunnen we deze kracht positief benutten, zodat jongens uitgroeien tot evenwichtige, sterke en zelfbewuste jongemannen.
Reactie plaatsen
Reacties