**Het leren van spellingsvaardigheden, een gids voor ouders**

Spelling is een fundamenteel onderdeel van taalontwikkeling en speelt een cruciale rol in de communicatievaardigheden van kinderen. Het leren van correcte spelling begint al vroeg en wordt gedurende de basisschoolperiode verder ontwikkeld. In dit blogbericht vertel ik hoe de ontwikkeling van spelling verloopt, wat kinderen leren in de verschillende leerjaren, hoe je je kind kunt ondersteunen als spelling een uitdaging blijkt te zijn, en wat er gebeurt wanneer er (mogelijk) sprake is van dyslexie.

De ontwikkeling van spellingsvaardigheden

Het leren van spelling begint met een basisbegrip van taal en klanken, wat bekendstaat als fonologisch bewustzijn. Kinderen leren eerst klanken te herkennen en vervolgens hoe deze klanken overeenkomen met letters of lettercombinaties. De volgende stappen zijn kenmerkend voor de ontwikkeling van spellingsvaardigheden:

1. Fonologisch bewustzijn: Het herkennen van klanken en het onderscheiden van verschillende klanken in woorden.
2. Klank-letterkoppeling (of klank-tekenkoppeling): Kinderen leren dat specifieke klanken overeenkomen met bepaalde letters.
3. Regels en patronen: Ze ontdekken spellingregels, zoals wanneer een woord een dubbele medeklinker krijgt of hoe je een lange klinker spelt.
4. Woordenschatuitbreiding: Naarmate kinderen meer woorden leren, komen ze ook complexere spellingen tegen die niet altijd volgens de regels verlopen.
5. Automatisering: Het correct spellen van woorden wordt een automatisme, waardoor kinderen zich kunnen concentreren op de inhoud van hun teksten.

Spelling in de verschillende groepen van de basisschool

Elke groep van de basisschool bouwt voort op de vorige en introduceert nieuwe spellingvaardigheden:

Groep 1 en 2: Spelenderwijs ontdekken

• Klanken leren herkennen (auditieve discriminatie).
• Letters leren koppelen aan klanken. (klank-tekenkoppeling of klank-letterkoppeling)
• Voorbereidend schrijven, zoals het vormen van eenvoudige letters.
• Woordjes klappen (bijvoorbeeld “to-ma-ten”).

Groep 3: De basis leggen

• Leren van de klank-letterkoppeling (a = /aa/).
• Eenvoudige woorden spellen, zoals “maan” en “vis”.
• Kennismaken met korte en lange klinkers.

Groep 4: Complexere woorden en regels

• Meerlettergrepige woorden leren schrijven.
• Kennismaken met spellingregels, zoals de verdubbelingsregel (“poppen”).
• Begin maken met werkwoordspelling.

Groep 5: Werkwoorden en bijzondere spelling

• Verdieping in werkwoordspelling, zoals stam + t.
• Moeilijkere regels zoals de trema (“vakantie”).
• Leren van woorden met uitzonderingen, zoals “fotografie”.

Groep 6 t/m 8: Fijnslijpen en toepassen

• Complexere werkwoordspelling (zoals het voltooid deelwoord).
• Schrijven van samengestelde woorden en leenwoorden.
• Foutloze teksten leren schrijven, waarbij spellingregels worden toegepast.

Wat als je kind spelling erg moeilijk vindt?

Het kan gebeuren dat een kind moeite heeft met spelling. Dit kan zich uiten in:

• Veel spelfouten, ook bij eenvoudige woorden.
• Moeite met het toepassen van regels.
• Onzekerheid over de juistheid van spelling.

Hier zijn enkele tips om je kind te ondersteunen:

1. Creëer een ondersteunende omgeving

Stimuleer je kind door lezen en schrijven leuk te maken. Lees samen boeken, speel woordspelletjes, of gebruik apps die spelling oefenen op een speelse manier.

2. Gebruik visuele hulpmiddelen

Maak gebruik van kleurencodes, plaatjes of schema’s om regels en uitzonderingen inzichtelijk te maken. Bijvoorbeeld, gebruik kleuren om klinkers en medeklinkers te markeren.

3. Begrip van regels

Leg spellingregels op een eenvoudige manier uit en oefen deze samen. Herhaal de regels regelmatig om ze te automatiseren.

4. Houd het oefenen kort en leuk

Korte, dagelijkse oefensessies zijn effectiever dan lange sessies. Gebruik speelse opdrachten en wissel af met andere activiteiten.

5. Werk samen met school

Overleg met de leerkracht over de specifieke uitdagingen van je kind. Vraag om extra oefenmateriaal of specifieke strategieën die ook in de klas worden gebruikt.

Dyslexie: Wat als er meer aan de hand is?

Soms wijzen hardnekkige spellingproblemen op dyslexie. Dyslexie is een specifieke leerstoornis die het lezen en spellen bemoeilijkt, ondanks normale intelligentie en onderwijs.

Onderzoek naar dyslexie

Wanneer spellingproblemen blijven aanhouden, kan een onderzoek naar dyslexie overwogen worden. Het proces verloopt meestal als volgt:

1. Signalering: De leerkracht en/of ouder signaleert aanhoudende problemen met lezen en spellen.
2. Interventie: Scholen moeten eerst een interventieprogramma doorlopen om te kijken of extra oefening helpt.
3. Diagnostiek: Als de problemen blijven bestaan, wordt een gespecialiseerde dyslexietest afgenomen bij een hiervoor gespecialiseerde hulpverlener.

Dyslexie en nu?

Wanneer dyslexie is vastgesteld, kan je kind in aanmerking komen voor extra ondersteuning. Vaak is dit voor op de basisschool nog niet nodig, maar op het voortgezet onderwijs zeker een prettige bijkomstigheid. De basisschool biedt vaak ook bij het vermoeden van al de ondersteuning die nodig is. Naast de ondersteuning op school is er nog meer mogelijk:

1. Aanpassingen in de klas

   • Extra tijd voor toetsen.
   • Gebruik van hulpmiddelen zoals een spellingschecker of voorleesprogramma.
   • Minder nadruk op spelling bij beoordeling van teksten.

2. Individuele begeleiding

   • Dyslexiebehandelingen waarin specifiek wordt gewerkt aan lezen en spellen.
   • Oefenen met technieken om spellingregels beter te onthouden.

3. Hulpmiddelen

   • Software en apps die spelling en lezen ondersteunen.
   • Audioboeken voor leesplezier zonder frustratie.

Hoe kun je als ouder helpen?

Naast de ondersteuning die je kind op school krijgt, kun je thuis ook veel doen:

• Blijf positief: Moedig je kind aan en focus op wat goed gaat.
• Stimuleer lezen: Kies boeken die aansluiten bij de interesses van je kind, ook als ze technisch gezien iets te makkelijk zijn.
• Maak gebruik van technologie: Laat je kind werken met apps en programma’s die speciaal zijn ontwikkeld voor kinderen met dyslexie.
• Werk samen met professionals: Blijf in contact met leerkrachten, dyslexiespecialisten en andere betrokkenen.

Conclusie

Het leren van spellingsvaardigheden is een proces dat voor elk kind anders verloopt. Terwijl sommige kinderen moeiteloos door de verschillende stadia gaan, hebben anderen meer hulp nodig. Door je kind te ondersteunen, een positieve omgeving te bieden en, indien nodig, professionele hulp in te schakelen, kun je ervoor zorgen dat je kind de beste kans krijgt om succesvol te leren spellen. Voor kinderen met dyslexie is het belangrijk te weten dat er veel mogelijkheden zijn om hen te helpen hun volledige potentieel te bereiken. Samen kun je spelling een vaardigheid maken waar je kind trots op kan zijn.